Vấn đề đối thoại tại nơi làm việc, thương lượng tập thể (TLTT), thỏa ước lao động tập thể (TƯLĐTT) được quy định tại Chương V, gồm 3 mục, 27 điều (từ Điều 63 đến Điều 89). Nội dung của Chương này quy định về hình thức, nội dung, cơ chế đối thoại tại nơi làm việc; các nguyên tắc, nội dung, quy trình TLTT, xác định tư cách để một tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở trong doanh nghiệp có quyền TLTT trong bối cảnh có thể có nhiều hơn một tổ chức đại diện của người lao động tại doanh nghiệp; quy định các loại TƯLĐTT, quy trình lấy ý kiến, ký kết và thực hiện TƯLĐTT.

1. Điểm mới đáng chú ý của vấn đề đối thoại tại nơi làm việc: theo Bộ luật Lao động (BLLĐ) 2019 là khuyến khích các bên trong quan hệ lao động tiến hành các hình thức đối thoại linh hoạt khi xuất hiện nhu cầu, giảm tần suất yêu cầu đối thoại định kỳ từ 03 tháng một lần thành “ít nhất 01 năm một lần”.

2. Thương lượng tập thể: được quy định tại Mục 2, Chương V với 10 điều (từ Điều 65 đến Điều 74), trong đó nhìn chung đã sửa đổi hầu hết các điều của BLLĐ 2012, đồng thời kết cấu lại các điều, khoản và bổ sung thêm 3 điều mới (Điều 71). Thương lượng tập thể không thành; Điều 72. Thương lượng tập thể ngành, thương lượng tập thể có nhiều doanh nghiệp tham gia; Điều 73. Thương lượng tập thể có nhiều doanh nghiệp thông qua Hội đồng thương lượng tập thể).

3. Về Thỏa ước lao động tập thể BLLĐ 2019 xác định có các loại: TƯLĐTT doanh nghiệp, TƯLĐTT ngành, TƯLĐTT có nhiều doanh nghiệp và các TƯLĐTT khác.

Điểm đáng chú ý là BLLĐ 2019 xác định: Doanh nghiệp có thể có nhiều tổ chức đại diện người lao động nhưng chỉ có một thương lượng tập thể và một TƯLĐTT:

Nếu doanh nghiệp chỉ có 1 tổ chức đại diện người lao động , thì tổ chức đại diện người lao động đó có quyền thương lượng tập thể khi đạt tỷ lệ thành viên tối thiểu trên tổng số người lao động tại doanh nghiệp theo quy định của Chính phủ.

Nếu doanh nghiệp có từ 2 tổ chức đại diện người lao động trở lên mà đều đáp ứng tỷ lệ thành viên tối thiếu, thì chỉ có tổ chức dại diện có nhiều thành viên nhất có quyền thương lượng tập thể .

Trường hợp doanh nghiệp có nhiều tổ chức đại diện người lao động tại cơ sở mà không có tổ chức nào đạt tỷ lệ tối thiểu thì các tổ chức có quyền tự nguyện kết hợp với nhau cho đủ tỷ lệ thành viên tối thiểu theo quy định để yêu cầu thương lượng tập thể .

Để đảm bảo sự tham gia thực chất và trực tiếp của người lao động, BLLĐ 2019 nhất quán quy định: “Đối với thỏa ước lao động tập thể doanh nghiệp, trước khi ký kết, dự thảo thỏa ước lao động tập thể đã được các bên đàm phán phải được lấy ý kiến của toàn bộ người lao động trong doanh nghiệp”. Và thỏa ước lao động tập thể doanh nghiệp chỉ được ký kết khi có ‘‘trên 50% người lao động của doanh nghiệp biểu quyết tán thành” (khoản 1 Điều 76).

Ngoài ra, vấn đề mở rộng phạm vi áp dụng của TƯLĐTT ngành hoặc TƯLĐTT có nhiều doanh nghiệp là một vấn đề mới, lần đầu tiên được đưa vào BLLĐ. Theo đó, “Khi một thỏa ước lao động tập thể ngành hoặc thỏa ước lao động tập thể có nhiều doanh nghiệp có phạm vi áp dụng chiếm trên 75% người lao động hoặc trên 75% doanh nghiệp cùng ngành, nghề, lĩnh vực trong khu công nghiệp, khu kinh tế, khu chế xuất, khu công nghệ cao thì người sử dụng lao động hoặc tổ chức đại diện của người lao động tại đó đề nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định mở rộng phạm vi áp dụng một phần hoặc toàn bộ thỏa ước đó đối với các doanh nghiệp cùng ngành, nghề, lĩnh vực trong khu công nghiệp, khu kinh tế, khu chế xuât, khu công nghệ cao” (khoản 1 Điều 84)./.

Vũ Kim Oanh - TP. Lao động - Tiền lương - BHXH