Ngày 01/11/2024, Chính phủ ban hành Nghị định số 143/2024/NĐ-CP quy định về bảo hiểm tai nạn lao động theo hình thức tự nguyện đối với người lao động làm việc không theo hợp đồng lao động (sau đây gọi tắt là bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện). Nghị định có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2025.

Nghị định gồm 6 chương, 35 điều, quy định chế độ bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện; Quỹ bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện; hồ sơ, thủ tục tham gia, giải quyết chế độ bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện; quyền và trách nhiệm của cơ quan bảo hiểm xã hội, cơ quan quản lý nhà nước về lao động, người lao động đối với bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện.

Đối tượng áp dụng (Điều 2 )gồm: Người lao động làm việc không theo hợp đồng lao động từ đủ 15 tuổi trở lên, không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc về tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, có tham gia bảo hiểm tai nạn lao động theo hình thức tự nguyện (sau đây gọi tắt là người lao động).

Chế độ bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện (Điều 4) gồm có: Giám định mức suy giảm khả năng lao động; Trợ cấp tai nạn lao động.

Điều kiện người lao động được hưởng chế độ bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện (Điều 5): Một là, bị suy giảm khả năng lao động từ 5% trở lên do tai nạn lao động xảy ra trong thời gian tham gia bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện. Hai là không thuộc các trường hợp: Mâu thuẫn của chính nạn nhân với người gây ra tai nạn mà không liên quan đến công việc, nhiệm vụ lao động; Người lao động cố ý tự hủy hoại sức khỏe của bản thân; Sử dụng chất ma tuý, chất gây nghiện trái quy định của pháp luật.

Mức trợ cấp tai nạn lao động đối với người lao động đủ điều kiện được hưởng chế độ bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện (Điều 7): Người lao động bị suy giảm khả năng lao động từ 5% đến 100% do tai nạn lao động thì được hưởng trợ cấp một lần như sau: Suy giảm 5% khả năng lao động thì được hưởng ba lần mức lương tối thiểu tháng tính theo vùng IV do Chính phủ quy định (sau đây gọi tắt là tháng lương tối thiểu vùng IV), sau đó cứ suy giảm thêm 1% thì được hưởng thêm 0,3 lần tháng lương tối thiểu vùng IV; Ngoài mức trợ cấp nêu trên, còn được hưởng thêm khoản trợ cấp tính theo số năm đã đóng vào Quỹ bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện, từ một năm trở xuống thì được tính bằng 0,5 lần tháng lương tối thiểu vùng IV, sau đó cứ thêm mỗi năm đóng vào quỹ được tính thêm 0,3 lần tháng lương tối thiểu vùng IV (mức lương tối thiểu vùng IV hiện hành theo quy định tại Nghị định 74/2024/NĐ-CP ngày 30/6/2024 của Chính phủ là 3.450.000 đồng/tháng). Thân nhân người lao động bị chết do tai nạn lao động được hưởng trợ cấp một lần bằng 31,5 lần tháng lương tối thiểu vùng IV, nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây: Người lao động đang làm việc bị chết do tai nạn lao động; Người lao động bị chết trong thời gian điều trị lần đau do tai nạn lao động; Người lao động bị chết trong thời gian điều trị thương tật do tai nạn lao động mà chưa được giám định mức suy giảm khả năng lao động. Trợ cấp tai nạn lao động thực hiện theo nguyên tắc tai nạn lao động xảy ra lần nào thực hiện trợ cấp lần đó, không cộng dồn các vụ tai nạn đã xảy ra từ các lần trước đó. Thời điểm để xác định tháng lương cơ sở vùng IV làm căn cứ tính mức hưởng trợ cấp (sau đây gọi tắt là thời điểm hưởng trợ cấp) được tính vào tháng người lao động điều trị ổn định xong, ra viện hoặc vào tháng có kết luận của Hội đồng giám định y khoa trong trường hợp không điều trị nội trú. Trường hợp bị tai nạn lao động mà sau đó không xác định được thời điểm điều trị ổn định xong, ra viện (trong giấy ra viện còn có chỉ định hẹn khám lại; tháo bột; tháo nẹp; tháo vít) thì thời điểm hưởng trợ cấp tai nạn lao động được tính vào tháng có kết luận của Hội đồng giám định y khoa. Thời điểm hưởng trợ cấp đối với trường hợp người lao động bị chết do tai nạn lao động được tính tại tháng người lao động bị chết. Thời điểm hưởng trợ cấp đối với giám định lại có kết quả tăng mức suy giảm khả năng lao động so với mức suy giảm khả năng lao động đã được hưởng trợ cấp được tính vào tháng có kết luận của Hội đồng giám định y khoa.

Phương thức đóng và mức đóng của người lao động tham gia bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện (Điều 11): Người lao động tham gia bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện đăng ký với cơ quan bảo hiểm xã hội theo một trong hai phương thức đóng sau đây: Đóng 06 tháng một lần; Đóng 12 tháng một lần. Người đang tham gia bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện được thay đổi phương thức đóng. Việc thay đổi phương thức đóng được thực hiện sau khi đã hoàn thành chu kỳ đóng đã đăng ký trước đó. Mức đóng bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện như sau: Mức đóng 06 tháng bằng 6% tháng lương tối thiểu vùng IV; Mức đóng 12 tháng bằng 12% tháng lương tối thiểu vùng IV. Như vậy, nếu áp dụng theo mức lương tối thiểu vùng IV 3,45 triệu đồng/tháng thì mức đóng bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện cụ thể là: Đối với phương án đóng 06 tháng một lần: Mức đóng bằng 3.450.000 x 6% = 207.000 đồng. Đối với phương án đóng 12 tháng một lần: Mức đóng bằng 3.450.000 x 12% = 414.000 đồng.

Bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện ra đời sẽ thêm chế độ an sinh tốt hơn cho người lao động, đặc biệt là lao động trong các lĩnh vực có khả năng gặp rủi ro cao trong quá trình làm việc như ngành xây dựng, lao động biển, lái xe công nghệ... Việc triển khai quy định về bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện với mức giá hợp lý sẽ giúp lao động phi chính thức có thêm nguồn lực hỗ trợ sau tai nạn lao động./.

Nguyễn Hoàng Phương - P. Việc làm - An toàn lao động